Từ thưở Pháp thuộc đã có những trò chơi lô tô được du nhập từ phương Tây về, đến khi XSMB 168 được thành lập vào năm 1960 thì lô tô có thêm một biến thể mới chính là ”số đề”. Hình thức này đã song hành và tồn tại cùng với XSKT truyền thống từ thuở sơ khai cho đến khi thành hình như hiện tại.
Số đề là trò chơi ”ăn theo” xổ số hơn 60 năm
Môn chơi số ĐB có từ giữa thập niên 50 tại Sài Gòn và các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long xuất phát từ các chủ sòng bạc, hốt me. Lúc đầu số ĐB chỉ có 40 số (từ số 1 đến số 40) và được gắn cho mỗi con số là 1 con vật(số 01=cá trắng, 02 con ốc sên . .v.v đến số 40=ông táo) để người chơi bàn luận theo giấc mơ, chiêm bao, dị đoan và tâm linh cảm giác của mỗi người.
Số ĐB được xổ mỗi ngày, từ sáng đến trước 4 giờ chiều thì khoá sổ. 4 giờ chiều thì các con đề tụ tập đến nhà chủ thầu biết kết quả (chỉ có 1 số trúng duy nhất). Dụng cụ xổ rất đơn giản gồm những thanh tre được ghi số từ 1 đến 40 được làm sáo trộn rung lắc cuối cùng chỉ rơi ra 1 thanh duy nhất.
Vào giữa thập niên 60 chính quyền Sài Gòn tổ chức mở số kiến thiết mỗi tuần vào chiều thứ bảy. Từ đó số ĐB được phát triển thêm lấy từ kết quả xổ số kiến thiết gọi ĐB tuần, hay ĐB 100 con và được người chơi tham gia đông hơn vì ghi số được nhiều lô tô như đầu đuôi, lô tô 3 con, 4 con, kết quả xổ số tương đối khách quan hơn. Các con số được người chơi nhân rộng ra bằng cách cộng thêm 40 hay 80 cho đủ đến số 99.
Tuy nhiên mỗi địa phương các con số được phát triển thêm do khi giấc mơ, hoặc chiêm bao nó không khớp với con vật trong 40 số nên người chơi bàn để tìm ra số cho mình khi xổ ra gần đúng như chiêm bao dù trúng hay không người ta cũng nhớ tình huống như vậy để rút kinh nghiệm bàn cho kỳ sau.
Ví dụ: Ra đường gặp người ăn xin. Thì họ bàn nếu mà bị bệnh cùi, hủi thi ghi con 13, 53, 93 là con voi. Vì con Voi không có móng chân. Nếu gặp bà già thi ghi 36, hoặc 76 v.v.
Dần dần dân gian đúc kết lại các thông tin trên và tổng hợp lại thành các sổ lô đề quy ước cụ thể về ý nghĩa các con số từ 00 – 99 gắn liền với các con vật, thần linh hoặc sự việc cụ thể nào đó.
Bàn ĐB được các nhật báo tại Sài Gòn đưa lên các trang báo như Bút Thép, Tin Sáng, vào sáng thứ ba mỗi tuần, nó đưa ra 2 câu thơ vớ vẫn để mọi người cùng bàn luận mỗi người bàn một nẻo cuối cùng khi số xổ ra rồi có người trúng người trật, nhưng câu thơ được phát triển đến số xổ trúng, người ghi trật thì cho mình bàn chưa tới.
Vào những cuối thập niên 60 số ĐB 40 con không còn ai chơi nữa mà chơi ĐB theo kết quả xổ số kiến thiết. Các chủ thầu ĐB là những tay chủ sòng bạc được chính quyền che chở, bên ngoài họ nuôi những tay anh chị xã hội đen nên không ai dám đụng đến. Các cuộc bắt bớ chẳng qua chỉ là những nhánh tay em không chịu trung thành với chủ dám tách ra làm ăn riêng mà thôi.
Sau năm 1975 môn chơi số ĐB càng được phát triển mạnh, Các chủ thầu ĐB cũng được núp bóng ô dù của các ông lớn dù có chính quyền, có công an biết cũng không dám dẹp, Công nghệ thông tin càng ngày càng phát triển họ chơi qua mạng, qua điện thoại rất tinh vi không tìm ra mối liên lạc để đánh trúng chủ thầu, chỉ đánh trúng những tay em, ghi số để ăn hoa hồng thôi.
Chỉ có 1 cách duy nhất để dẹp được chủ thầu là tất cả mọi người đều tham gia đánh trúng số ĐB mỗi người trúng một ít nhiều người nhiều ngày nhiều tháng thì mới dẹp được chủ thầu ĐB.
Tuy nhiên các chủ thầu rất quỷ quyệt thường móc nối các nơi xổ số để biết trước các số sẽ xổ hoặc lồng ghép các số theo ý muốn có lợi cho họ.
Cho đến 2020 hiện tại, số đề thật sự là một ngành có quy mô khổng lồ, đã có không ít vụ án cờ bạc lô đề trị giá hàng nghìn tỷ bị phanh phui. Điều này gióng lên hồi chuông cảnh báo rõ ràng về việc những ngành ”kí sinh” theo xổ số đang ngày một phát triển.
Nếu nhà nước không có hành vi quản lý thì thị phần ngành xổ số cũng sẽ bị ảnh hưởng. Điều này tác động trực tiếp tới nguồn thu của toàn ngành lần ngân sách của quốc gia.